گروه اقتصاد کلان پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد ;سیاست اعطای ارز به مردم عادی که تا میزان مشخصی بین ۲۰۰۰ تا ۲۲۰۰ دلار و یورو می توانستند با ارائه کارت ملی ارز خریداری کنند فعلا متوقف شده است. بحران ارزی کشور که نتیجه تحریم ها و عدم فروش نفت و تحریم های بانکی و کاهش تجارت خارجی است مساله بسیار جدی و قابل تاملی است. دراین بحران ارز یک کالای بسیار راهبردی و حیاتی برای اقتصاد است که نباید در مصارف غیر ضروری هزینه شود اما متاسفانه ارزپاشی های بانک مرکزی به بهانه تنظیم بازار ارز وهمین ارائه ارز با کارت ملی مصادیقی از بی توجهی به جنگی است که جنگ اقتصادی نامیده می شود. الله وردی رجایی سلماسی اقتصاددان و بنیانگذار بانک سامان به چند پرسش درباره عملکرد ارزی دولت و بانک مرکزی در بحران ارزی کشور پاسخ داده است.
دولت ارائه ارز به مردم را با کارت ملی قطع کرده آیا ارائه ارز تا پیش از این به مردم با قیمت دولتی توجیهی داشت؟
مساله این است که هر انسانی به عنوان سرپرست خانوار اعم از پدر یا مادر وقتی در چرخه مدیریت اقتصادی خانواده خود حرف اول را می زند حتما به اندازه میزان درآمد خود باید زندگی و سطح مخارج خود را کنترل و مدیریت کنند. مثلا برای سال ۹۹ با افزایش حقوق یا میزان نسبی درآمد من در ماه چقدر به خرج و خوراک یا آموزش و درمان و پس انداز اختصاص بدهم خوب است این ها برنامه ریزی برای هزینه کرد درست است، لذا حتی در حد مدیر خانواده به عنوان سرپرست خانوارباید بدانید که چه مقدار خرج می کنید که وسط ماه دست خود را به سوی دیگران دراز نکنید. ازاین رو برآورد هزینه ها در امراقتصاد خانواده بسیار جدی است. حال اگر این مدیراقتصادی عنوان دولت را به خود بگیرد که باید امور اقتصادی کشوری پهناوری مثل ایران را مدیریت کند، آن هم در زمانی که از آن به نام دوران جنگ اقتصادی یاد می شود، آقای دولت باید حساس ترین و مهمترین و اثر گذارترین تصمیمات را در دستور کار خود قرار دهد. اگر دولتی که درگیر جنگ اقتصادی است در هزینه کرد خود کمترین بی مبالاتی به خرج دهد تبعات بعدی آن چنان اقتصاد را به زمین می زند که بلند کردن آن بسیار سخت خواهد بود. یکی از عملکردهای غلط دولت که نشان می دهد دولت بی تدبیری شدیدی به خرج داده همین بحث ارز پاشی به شیوه های مختلف است که یکی از تعجب آور ترین آنها اعطای ارز با کارت ملی به مردم است، مردم عادی که اصلا نیازی به خرید ارز ندارند.
درحال حاضر این فرصت از کسانی که ارز می خریدند گرفته شده است آیا این مساله می تواند به کاهش نرخ ارز کمک کند؟
ببینید وقتی دولت ارز با نرخ دولتی به مردم می فروشد یعنی به دلالی و سفته بازی دامن زده است. وقتی من و شمایی که نیازی به خرید ارز نداریم و دولت با کارت ملی به راحتی ۲۲۰۰ دلار و ۲۰۰۰یورو به ما می فروشد عملا ما را به سمت دلالی و سفته بازی سوق می دهد. اگر دولت قوی روی کار باشد قطعا با برنامه ریزی ها و سیاست گذاری ها و نظارت های درست مانع انجام چنین کاری می شود ولی اگر چنین مساله مهمی به حال خود رها شود در زمانی که ارزش پول ملی به شدت درحال کاهش یافتن است مشخص است که هر کسی که توان دارد با کارت ملی خود یا کارت ملی دیگران و اعضای خانواده دلار دولتی می خرد تا با قیمت روز در بازار آزاد بفروشد که این مساله روز به روز به التهاب بیشتر بازار دامن می زند. شاید نرخ دلار ارزان نشود اما سفته بازی با این روش کم کم و به تدریج جمع می شود.
آیا این تصمیم را تایید می کنید؟
این تصمیم باید خیلی پیشتر از این گرفته می شد تا مردم در صف های خرید ارز دولتی رو در روی هم نایستند و کار به دعوا و نزاع کشیده نشود. صف های طولانی که مردم ماه هاست جلوی صرافی های دولتی تشکیل می دهند نشانگر این مساله مهم بود که سیاست ارزی بانک مرکزی غلط و دارای اشکال اساسی است. قطعا تصمیم مهمی است اما امیدواریم که تداوم داشته باشد و دولت و بانک مرکزی روی این مساله بمانند و تحت فشارها باز هم به وضعیت قبلی برنگردانند.
به هر حال برخی افراد مثل بیمارانی که باید به خارج از کشور بروند یا دانشجویان یا مسافران نیاز به دریافت ارز دولتی دارند برای این مساله چه باید کرد؟
برای این موضوع هم حتما باید تمهیدات ویژه ای اندیشیده شود. برخی از افراد جامعه نیاز مبرم به دریافت ارز دولتی دارند این افراد باید با ارائه مدارک تایید شده توسط سازمان های ذی ربط شناسایی و سپس تایید شوند تا به آنها ارز دولتی داده شود. قطعا نباید به همه ی مردمی که نیازی به ارز ندارند ۲۰۰۰ دلار یا یورو داده شود فقط کسانی باید ارز دولتی را استفاده کنند که نیاز مبرمی به تهیه و خرید آن دارند. اگر دولت ارز دارد ارز را نباید حاتم بخشی و حراج کند. این انتقاد بر دولت وارد است که اگر ارز داری و ارز را برای دلالی به مردمی می دهی که نیازی به تهیه ارز ندارند چرا ارز در اختیار وارد کنندگانی که می توانند دارو وارد کنند یاد مواد اولیه صنعت وارد کنند قرار نمی دهید؟ بنده کسانی را می شناسم که به عنوان تولید کننده در بخش های مختلف صنعت و معدن ماه هاست برای دریافت ۱ میلیارد تسهیلات می دوند اما دولت توجهی به آنها نمی کند در حالی که اعطای تسهیلات مالی به این افراد کمک به تولید و به گردش درآوردن چرخه اقتصادی است. قطعا هیچ کسی مخالف کسب درآمد مردم نیست، به هر حال برای کسب درآمد مردم باید هر کاری انجام داد، البته روش های درست نه روش هایی که بار التهابی بیشتری بر بازارها و اقتصاد وارد کند.
این روزها نرخ ارز به صورت چراغ خاموش کم کم در حال افزایش است آیا دلیل خاصی برای روند افزایشی دلار ایجاد شده که از آن بی خبر هستیم؟
یکی از این دلایل که باعث شده مردم باز هم به دلار خریدن و بازار ارز روی بیاورند همین وضعیتی است که دولت از ابتدای سال بر سر بورس درآورد. بیبیند دولت ازابتدای سال مردم را در بورس سرگرم کرد. شاخص بورس و ارزش قیمتی سهام آنچنان بالا رفت که با سود دهی هیچ بازاری تطابق نداشت. تردیدی نیست که تصمیمات غلط دولت همیشه باعث به هم ریختگی اقتصاد و بازارهای مختلف شده که یکی از آنها همین بورس است.وقتی بورس سودهای چند صددرصدی داد مردم سرمایه های خرد و کلان خود را از بانک ها بیرون کشیدند و دارایی های خود را فروختند تا سود بیشتری از آشفته بازار سرمایه کسب کنند، مشخص است وقتی بازار سرمایه با سیاست های غلط دیگری به هم می ریزد و از آن طرف سود بانکی مثلا ۱۶ تا ۱۸ درصد نمی تواند مردم را برای سرمایه گذاری در بانک قانع کند این طرف هم مردمی که تا ماه های گذشته شاهد سود آوری بورس آن هم چند صد دردصد بوده اند معلوم است که دیگر به سود ۳۰ درصدی بورس قانع نمی شوند، لذا شاهد بودیم بعد از ریزش های اخیر مردم باز هم به سمت خرید دلار و ارز با کارت ملی خود و دیگران هجوم بردند، همین خرید و فروش دلار و تقاضای بیشتر برای دریافت ارز موجب افزایش نرخ ارز و گرانی آن می شود.
کجای کار اقتصاد ایران می لنگد و ایراد ما در عدم رعایت چه مولفه هایی است؟
مدیریت و تدبیر اقتصادی ما می لنگد! ضعف مدیریت، تصمیم گیری های غلط، تصمیم گیری های احساسی و آنی اقتصاد را از درون نابود و ویران کرده است. عدم تصمیم گیری واحد در بین مدیران و آگاهی و آشنایی مدیران به یک تصمیم خوب برای پیشبرد اقتصاد کشور هم یک معضل اصلی و اساسی است. مثلا درباره همین بورس هر روز یک تصمیم گرفته می شود یک روز بانک ها حق سهامداری ندارند، یک روز وارد عرصه بورس بازی می شوند، یک روز شاخص بالا برود و یک روز با سر به زمین کوبیده شود، یک روز دلار به مردم بی هیچ دلیلی به قیمت دولتی داده شود یک روز قطع شود! و الان هم که بنای برداشتن ۱ درصد از صندوق توسعه ملی را گذاشته اند بدون اینکه به مردم جواب بدهند با چه حقی از حق آنها و آیندگان این سرزمین می‌خواهند به بازار سرمایه تزریق کنند! متاسفانه هر روز یک تصمیم و یک سیاست گرفته می شود، دولت از مشاوره های درست اقتصاددانان خبره دلسوز اقتصاد و مردم بهره مند نشد و مسوولین هم سر جای خود نبودند تا تصمیم درست را اتخاذ کنند. با مشاهده و خواندن اخبار اقتصادی هر روز متوجه وخامت تصمیم گیری و سیاست گذاری ها می شویم که هیچ هماهنگی بین دولتی ها و مدیران اقتصادی کشور وجود ندارد. از بورس تا بازار ارز و طلا وسکه تا مسکن و خودرو همه تصمیم گیری های غلط است تصمیم گیری هایی که نه در کوتاه مدت بلکه آثار خسارت بار آن تا مدت ها زندگی را بر مردم سخت و اقتصاد را ویران تر از قبل می کند.
نظر شما